Bugün sizlere ilk linux kategorimize ait olacak konuyu: Linux dosya sistemi hiyerarşisi veya linux dosya sistemi yapısından bahsedeceğim.
Linuxun kullandığı dosya sistemi, dizinler, kapsadıkları dosyalardan ve çok kısa olarak görevlendirilmelerini anlatacağım. Linux’da, Unix’de bulunduğu gibi ” Tekil Hiyerarşik Klasör Yapısı “nı benimsemiştir. Yani sistem kök dizini olarak ifade edilen ” / ” simgesi ile başlar ve dallanıp budaklanır 🙂 Herhangi bir dosya ya da dizin bilgileri önce kök dizinden yani / başlar ve sonrasında o dosya ya da dizine gidilmesi gerekir ki yine bunların arasına / işareti konulur.
Linux dağıtımların çoğu genellikle aynı hiyerarşide bulunur ki farklı oldukları takdir de geliştiriciler hatta kullanıcılar için oldukça zor olacağı kanısı vardır.
*** DİKKAT : Linux küçük-büyük harf duyarlılığına sahiptir. Örnek ” Yeni ” ” yeni ” YENİ ” isimli oluşturduğumuz 3 klasörde birbirlerinden farklıdır. Hatta komut yazarken bile ” ls -a ” ile ” ls -A ” çok farklı şeylerdir. Hatırlamakta fayda var 🙂
*** DİKKAT 2 : Linux’da dosyalar ilgili klasörlere dağılır yani windows da olduğu gibi program files adı altında tek klasörde tutmaz.
Şimdi gelelim kök dizinimizde gelen temel klasörler nedir ve kısaca bahsedelim.
- /
Her dosya ve dizin ” / ” kök dizini altında başlar. Ve sadece root kullanıcısı bu dizin altında yazmaya yetkilidir. /root dizini ile karıştırılmaması gerekir !
- /bin
Genel ve en yaygın linux komutlarının çalıştırılabilir dosyalarının olduğu dizindir. Kısaca sistemin açılışını ve kontrolü için gerekli komutlardır.
Örnek : ls, ping, grep, cp..
- /sbin
Bin dizininde ki gibi bu dizinde de çalıştırılabilir dosyaları tutar.
Bin dizininden farkı ise burada bulunan çalıştırılabilir dosyalar genelde sistem yöneticileri tarafından kullanılır.
Örnek : reboot, fdisk, ifconfig, swapon..
- /etc
Linux bir vücuda benzetecek olsaydık etc klasörünü sinir sisteminin merkezi olarak ifade etmemiz yanlış olmazdı. Yani kısaca sistem biçimlendirme dosyalarını ( konfigürasyon ) barındırır.
Bu dizinde ” /etc ” kurulumunu yaptığımız programların veya scriptleri başlatma ve durdurma betikleri de yer alır.
Örnek : /etc/apache.conf, /etc/resolv.conf..
- /dev
Linux’da her şeyin bir dosya olduğunu biliriz ki donanım aygıtlarıda bir dosyadır. SB girişleri, CD-ROM’lar ve ya depolama ortamları gibi bütün aygıtlar /dev klasörü altında tutulur.
Örnek: /dev/null, /dev/tty1..
- /proc
Bir bilgi alma merkezi desek yanlış olmaz sanırım. Donanım yapılarıyla ilgili bilgileri içeren kısımdır.
Bu dizin sadece okunabilir ve içerisinde bulunan bilgiler devamlı değişir.
Örnek : cat /proc/cpuinfo komutu ile işlemcinizin özelliklerine ulaşabilirsiniz.
- /var
İçeriğinin boyutu giderek artması beklenen dosyalar içerir genellikle.
Örnek : /var/log, /var/lib..
- /tmp
Geçici dosyalar içindir. Genellikle işletim sistemi ( linux ) yeniden başladığında içerisindeki dosyalar silinir.
Fakat elle silmeyi genellikle önermezler. Örnek vermek gerekirse açık bir soket dosyasını program çalışırken silerseniz büyük olasılıkla sorun çıkartabilirsiniz.
- /usr
Yüklenilen programlar genellikle bu dizinde yer alır. Yani kullanıcıların yükleyip kullandığı programlara ait dosyalar, dökümanlar ve ya kütüphaneler burada yer alır.
En kalabalık dizinlerden bir tanesidir.
- /home
Tüm linux kullanıcıların ya da göz aşinası olanların bildiği gibi kullanıcıların kişisel dosyalarını sakladığı dizindir. Web sitesi sunucunuz var ise /home dizininin altında dosyaları yer alır.
- /boot
İşletim sisteminin yüklenme evresidir diyebiliriz. Yani sistemin ayağa kalkması için gerekli dosyaları barındırır.
Linux çekirdeğine ait initrd, grub, vmlinux dosyaları burada yer alır.
- /lib
Paylaşılan kütüphane ve çekirdek modülleri bu klasörde yer alır.
- /opt
Linux işletim sisteminden bağımsız olan yani sistem için zorunlu olmayan 3. parti programlar burada yer alır. Örneğin “Google Earth” default olarak bu dizine kurulur.
- /mnt
Sistem yöneticilerinin dosya sistemlerini bağladığı geçici dizindir.
- /media
İsminden de anlaşılacağı gibi çıkarılabilir cihazlar için geçici bağlantı dizinidir. /media/usb vb..
- /srv
Sistem tarafından bir hizmet sunuluyorsa onun verilerini tutar.
Örnek : FTP sunucusu tarafından sunulan veriler burada yer alır.